Qore Axmed M. Saleebaan
Hargeysa (Dawan)- Hay’adda Shaqaalaha Dawladda Jamhuuriyadda Somaliland ayaa si hufan u muujisay karti, aragti fog, qorshe cad iyo awood fulineed oo muuqata, taas oo iftiiminaysa kaalinta mugga iyo miisaanka leh ee ay hay’adda shaqaalaha JSL ka qaadanayso horumarinta maamulka iyo tayeynta shaqaalaha dawladda. Hay’addu waxay si dhab ah u qaadday doorkeedii hoggaamineed ee nidaamka shaqaalaha, iyada oo u gogol-xaadheysa isbeddel waara oo salka ku haya daahfurnaan iyo isla xisaabtan.
Furitaanka kulanka Dib-u-eegista Qorshaha lixdii bilood ee hore ee sannadka 2025 (January–June), oo uu si rasmi ah u daahfuray Guddoomiyaha Hay’adda, Mudane Cabdicasiis Xirsi Warsame, ayaa si cad u muujiyey muhiimadda ay Hay’addu siinayso dib-u-eegista waxqabadka iyo qiimeynta qorsheyaasha.
Kulankan oo ay ka soo qaybgaleen dhammaan masuuliyiinta sare ee Hay’adda, laga bilaabo Guddoomiye Ku-xigeenka, Agaasimaha Guud, Agaasime Waaxeedyada ilaa madaxda xafiisyada, wuxuu ahaa fursad qiimo leh oo lagu falanqeeyey waxqabadka lixda bilood ee hore, caqabadaha lala kulmay, fursadaha jira iyo talooyin wax-ku-ool ah oo kor loogu qaadayo hannaanka shaqo.
Warbixinta rasmiga ah ee kulanka lagu soo bandhigay waxay caddeysay in celcelis ahaan 80% si dhab ah loo fuliyey hawlihii qorshaysnaa, taas oo ah guul muujinaysa hufnaanta hannaanka maaraynta hawlaha iyo u hoggaansanaanta qorshaha sannadlaha ah.
Tallaabooyinka Istiraatiijiga ah ee ay Hay’addu ku tallaabsatay waxaa ka mid ah:
Qorshaha afarta sanno ee soo socda 2026–2029: Qorshe xeel dheer oo istiraatiiji ah oo hagaya horumarka iyo koboca hay’adda muddada afarta sanno ee soo socda, kaas oo diiradda saaraya tayeynta adeegyada, xoojinta maamulka shaqaalaha, iyo gaadhsiinta himilooyinka istiraatijiyadeed ee waara.
Qaab-dhismeed shaqo oo isku dheelitiran: Dhisidda qaab-dhismeed shaqo oo si habsami leh u kala soocaya waajibaadka iyo masuuliyadaha, kaas oo xaqiijinaya isku dheelitirnaan iyo hufnaan shaqo oo ka dhex muuqata hay’ad kasta, isla markaana fududeynaya isla xisaabtanka iyo waxqabadka wax ku oolka ah.
Dhamaystirka xogta shaqaalaha dowladda (hard & soft copy): Ururinta, keydinta, iyo dhameystirka dhammaan xogaha shaqaalaha dowladda oo ku dhisan laba qaab oo kala ah daabacaad iyo muuqaal ahaan (hard copy iyo soft copy), si loo helo diiwaan dhammeystiran oo casri ah, fududeynaya maaraynta, raadraaca iyo ilaalinta macluumaadka shaqaalaha.
Hirgelinta nidaamka xaadiriska casriga ah (cloud-based fingerprinting): Soo bandhigidda iyo adeegsiga nidaam casri ah oo ku saleysan farsamada daruuriga ah (cloud-based), kaas oo isticmaalaya aqoonsiga faraha shaqaalaha (fingerprinting) si loo xaqiijiyo xaadiriska shaqaalaha, korna loogu qaado hufnaanta, isla xisaabtanka, iyo waxtarka maamulka shaqada.
Xarumaha adeegyada muwaadiniinta ee gobollada: Aasaasidda iyo horumarinta xarumo adeeg oo casri ah oo ku yaalla gobollada dalka, kuwaasoo u sahlaya muwaadiniinta inay si fudud oo hufan uga helaan adeegyada dowladda, isla markaana xoojiya xidhiidhka u dhexeeya bulshada iyo hay’adaha dawladda.
Dib-u-eegista iyo dhamaystirka xeer-nidaamiyeyaasha shaqaalaha: Dib-u-habeyn iyo dhammaystir ku sameynta xeerarka iyo nidaamyada shaqaalaha dowladda si loo waafajiyo isbeddelada casriga ah iyo baahiyaha hay’adda, loona xoojiyo hufnaanta, cadaaladda, iyo maamul wanaagga shaqaalaha.
Kormeero joogto ah oo lagu dardargelinayo saacadaha shaqada iyo waxqabadka gobollada: Sameynta kormeero joogto ah oo lagu hubinayo lana dardargelinayo hirgelinta saacadaha shaqada iyo waxqabadka hay’adaha dowladda ee gobollada, si loo xaqiijiyo waxtarka, isla xisaabtanka, iyo tayaynta adeegyada bulshada.
Dhammaan talaabooyinkani waxay muujinayaan in Hay’adda Shaqaalaha Dawladda Somaliland ay si dhab ah ugu socoto dhabbaha isbeddelka, iyada oo si xeel dheer u eegaysa tayada, waxtarka, iyo la xisaabtanka.
Gunaanad
Guddoomiyaha Hay’adda, Mudane Cabdicasiis Xirsi Warsame, ayaa si gaar ah u bogaadiyey dedaalka hawl-wadeenadda hay’addu ku bixiyeen horumarinta maamulka, isaga oo ku dhiirrigeliyay dhammaan laamaha in la sii xoojiyo wada shaqaynta iyo u adeegidda bulshada.
Talloobiyinkan ayaa muujinaya in Hay’adda Shaqaalaha Dawladda Somaliland ay tahay hay’ad leh aragti fog, qorshe cad, iyo karti fulineed. Taageerada ay ka helayso hay’adaha kale ee dowladda iyo bulshada waa tiir muhiim u ah xaqiijinta himilada qaranka: in la helo dawlad hufan, loo siman yahay oo bixisa adeegyo bulsho oo la isku halayn karo.