Saraakiisha garsoorka ee Taliban ayaa Salaasadii hore sheegay in afar qof oo ay ku jirto qof dumar ah, lagu karbaashay meel fagaare ah oo bariga Afgaanistaan ah, kadib markii lagu eedeeyay inay galeen dambiyo ay ka mid yihiin “xidhiidh aan sharci ahayn” iyo “in ay ka carareen gurigooda.”
Qaramada Midoobay ayaa cambaareysay ciqaabta noocan ah ee ay ku sii badanayaan dadka reer Afgaanistaan ee ku hoos jira xukunka Taliban.
Maxkamadda sare ee hogaamiyayaasha xagjirka ah ee Afgaanistaan ayaa ku dhawaaqay ciqaabtii ugu dambeysay Salaasadiii, iyaga oo sheegay in lagu sameeyay gobolka Nangarhar ka dib markii maxkamad maxalli ah ay ku xukuntay afarta “dambiile” midkiiba min 39 karbaash ah.
Maxkamada sare ee Daalibaan ayaa horaantii todobaadkan sheegtay in shan qof oo Afgaanistaan ah oo ay ku jirto haweeney lagu karbaashay meel fagaare ah midkiiba 39 jeer gobolada Parwan iyo Faryab,kadib markii ay ka gaysteen falal loo arko dambiyo ka dhacay Afgaanistaan oo ay ku jiraan sino iyo nin jecleysi. Waxa ay sheegtay in sidoo kale shaqsiyaadka lagu xukumay xabsiyo u dhaxeeya lix bilood ilaa hal sano.
Tan iyo markii ay xukunka dib ula wareegeen 2021, hogaamiyayaasha Taliban waxay soo rogeen nidaam cadaaladeed oo waafaqsan tafsiirkooda adag ee shareecada Islaamka, taas oo keentay in dadweynaha la karbaashiyo boqolaal rag iyo dumar Afgaanistaan ah. Tani waxay keentay cadho joogto ah iyo baaqyo ka imanaya Qaramada Midoobay si ay u joojiso ku dhaqanka ku xadgudubka shuruucda caalamiga ah iyo xuquuqda aadanaha.
Richard Bennett, oo ah u qaabilsanaha Qaramada Midoobay u qaabilsan xuquuqul insaanka ee Afgaanistaan, ayaa warbixintiisii ugu dambeysay ee uu soo saaray Salaasadiii ku sheegay in adeegsiga ciqaabta jirka ee Taalibaan ay ka dhigan tahay ” jidh-dil iyo si xun ula dhaqan.”
Bennett wuxuu diiwaangeliyay “kor u kaca naxdinta leh” ee ciqaabta noocan oo kale ah tan iyo bilowgii 2024. Wuxuu ka soo xigtay Maxkamadda Sare ee Taliban in ay soo tebiyeen in 276 Afgaanistaan ah, oo ay ku jiraan 46 haween ah, si cad loo ciqaabay intii u dhaxaysay January iyo Agoosto.
Waxa lagu soo warramey in ka badan 80 danbiyo rasmi ah oo lagu dhawaaqay oo kala ahaa dembiyo ay ka mid yihiin xatooyo, sino kala duwan, shakhsiyaadka kale oo lagu ciqaabay dambiyada sida qoomu luudka, ka cararka guriga, iyo caawinta haweeneyda inay ka baxsato gurigooda. Waxa kale oo ay Qaramada midoobay dhaliishay khataraha loo geysto khaniisyada, khaniisyada, dumarka wax iska daya, dumarka la furay.
Bennet waxa uu sheegay in Taalibaan ay meel fagaare ah ku karbaasheen 63 qof oo ay ku jiraan 15 haween ah hal maalin gudaheed bishii June, isaga oo sheegay in qof walba la karbaashay 15 ilaa 39 jeer.
Waxa uu su’aal ka keenay fulinta nidaamka cadaaladda dembiyada ee Taalibaan, isaga oo sheegay in xaaladda ay uga sii dareyso maqnaanshaha ilaalinta sharciga, oo ay ku jiraan helitaanka qareeno iyo in la diido xuquuqaha kale ee cadaaladda. “Waxaa jira warbixino lagu kalsoonaan karo oo ku saabsan maxkamado dhowr gobol ah oo u diiday eedaysanayaasha, oo ay ku jiraan carruurta, inay galaan qareenadooda,” Bennett ayaa sidaas yidhi.
Warbixinta ayaa sidoo kale faahfaahin ka bixisay korodhka naxdinta leh ee kiisaska xadgudubyada galmada ee lagula kaco haweenka Afgaanistaan ee ku jira gacanta Taliban.
Taalibaan waxay difaacdaan siyaasadahooda, oo ay ku jirto xayiraad lagu soo rogay haweenka Afgaanistaan inay helaan shaqo iyo shaqo, iyaga oo sheegay in maamulkoodu uu waafaqsan yahay shareecada. Waxay diidaan dhaleeceynta caalamiga ah ee xukuumadda Taalibaan oo ah faragelin ay ku hayso arrimaha gudaha ee Afgaanistaan.
Ma jiro waddan si rasmi ah u aqoonsaday Talibanka inay yihiin hoggaanka sharciga ah ee dalka ay dagaalladu aafeeyeen ee saboolka ah ee Koonfurta Aasiya, iyada oo loo cuskanayo walaacyada xuquuqda aadanaha iyo sida loola dhaqmo haweenka Afgaanistaan.