Ciidamada qalabka sida ee Mali oo ay taageerayaan calooshood u shaqeystayaal Ruush ah ayaa gaysta tacadiyo ka dhan ah dadka rayidka ah tan iyo markii ay ka baxeen howlgalkii nabad ilaalinta Qaramada Midoobay dabayaaqadii sanadkii hore, sidaa waxa sheegtay warbixin ay soo saartay Human Rights Watch Khamiistii.
Xoogaga hubaysan ee Mali iyo kooxda Wagner ee uu Ruushka taageero ayaa si ula kac ah u dilay ugu yaraan 32 qof oo rayid ah, oo ay ku jiraan toddoba ku dhintay weerar ay fulisay diyaarad aan duuliye lahayn, waxaanay af-duubteen afar kale, waxaanay gubeen ugu yaraan 100 guri oo ku yaala magaalooyinka iyo tuulooyinka badhtamaha iyo waqooyiga Mali tan iyo bishii May, sida ay sheegtay kooxda xuquuqda. .
Human Rights Watch waxa ay sidoo kale ku eedaysay kooxaha jihaad doonka ah ee gobolka in ay si kooban u fuliyeen ugu yaraan 47 qof oo rayid ah ayna barakiciyeen kumanaan qof tan iyo bishii June. Waxa ay sheegtay in kooxahaasi ay gubeen kumanaan guri isla markaana ay dhaceen xoolo nool oo muhiim u ah nolosha dadka reer guuraaga ah ee ku dhaqan gobolkaasi.
“Ciidanka Mali oo wata kooxda Wagner iyo kooxaha hubaysan ee Islaamiyiinta ah waxay bartilmaameedsanayaan dadka rayidka ah iyo hantidooda taas oo ka soo horjeeda shuruucda dagaalka,” Ilaria Allegrozzi, oo ah cilmi-baadhe sare oo Sahel ah oo ka tirsan Human Rights Watch ayaa sidaa ku sheegtay warbixinta.
Mali, oo ay weheliyaan deriskooda Burkina Faso iyo Niger, ayaa in ka badan toban sano la dagaallamayay fallaagada ay dagaallamayeen kooxaha jihaad doonka ah, oo ay ku jiraan qaar xulafo la ah al-Qaacida iyo kooxda dawladda Islaamiga ah. Ka dib afgambiyo militari oo ka dhacay dhammaan seddexda dowladood sannadihii u dambeeyay, ciidamada talada haya ayaa eryay ciidamada Faransiiska, waxayna u weecdeen cutubyo calooshood u shaqeystayaal ah oo Ruushka si ay uga caawiyaan dhanka ammaanka.
Wagner waxa ay Mali ku sugnaayeen tan iyo dabayaaqadii 2021-kii ka dib afgambi militari, isaga oo bedelay ciidamada Faransiiska iyo nabad ilaaliyayaasha caalamiga ah si ay gacan uga geystaan la dagaalanka xagjiriinta. Dhanka kale kooxdan calooshood u shaqeystayaasha ah ayaa lagu eedeeyay in ay gacan ka geysteen weerarada iyo duqeymaha ay geystaan diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ee lagu laayay dadka rayidka ah.
Bishii Disembar ee sannadkii hore, Qaramada Midoobay ayaa soo afjartay howgal nabad-ilaalin ah oo ay muddo toban sano ah ka waday dalka Maali, kaas oo loo yaqaanno MINUSMA, kaddib codsigii dowladda ee ahaa in ciidamadan aanay ku filneyn inay ka jawaabaan fallaagada.
“Tan iyo markii MINUSMA ay Mali ka tagtay sanad ka hor, aad ayay u adkeyd in la helo xog dhameystiran oo ku saabsan xadgudubyada, waxaana aad uga walaacsanahay in xaaladdu ay ka sii liidato sidii la sheegay,” ayuu yidhi Allegrozzi.