Madaxweynaha Maraykanka Donald Trump ayaa sheegay in dalka Koonfurta Afrika ee Lesotho ku sheegay in aanu “qofna weligii maqlin”, waxa uu sidaa yidhi Salaasadii mar uu khudbad u jeedinayey labada goleyaasha Maraykanka. Waddankan Afrika ee Lesotho, ee faalleeyey Trump,waa waddan yar oo ku yaalla koonfurta Afrika oo gebi ahaanba ka kooban buuro, oo aan bad lahayn,waxaana gebi ahaanba ku hareeraysan Koonfur Afrika. Caasimadiisu waa Maseru.
Hadalka Trump waxa la yaabay dawlada iyo dadka Lesotho, waxay sheegeen in ay aad ula yaabeen hadalkaa iyada oo Lesotho ay Maraykan u dhoofiso dhar iyo alaabooyin badan. Wasiirka arrimaha debeda ee Lesotho waxa uu hadalkaa ku sheegay CAY. Halkan ka akhriso sagaal arrimood oo aad ka ogaan karto dalka:
‘Boqortooyada Cirka’
Boqortooyada Lesotho carunteedu inta badan dhul sare, waa xaafado inta badan lagu gaadhi karo iyada oo fardo la fuushan yahay, lugta iyo diyaaradaha fudud.
Waxaa loo yaqaan “Kingdom in the Sky” waana dawladda kaliya ee madaxbannaan ee adduunka oo gebi ahaanba ka sarreysa 1,000m (3,281ft) xagga sare, iyada oo meesha ugu hooseysa tahay 1,400m.
Waxaa la og yahay in ay leedahay mid ka mid ah garoommada ugu cabsida badan adduunka oo ay ku soo degto – Gegida Diyaaradaha ee Matekane waxa ay leedahay waddo gaaban oo ay diyaaeaduhu ku ordaan, waxaana labada cidhifood ee madaarku leeyahay shalayo dhaadheer.
Dadka ka degay ayaa ku duulista gegida diyaaradaha ee Matekane ku inuu la mid yahay shimbirta buulka laga soo riixay duulista baranaysa.
Waxaa ku hareeraysan Koonfur Afrika
Lesotho waxaa gabi ahaanba ku hareeraysan Koonfur Afrika, laakiin waxaa kala qaybiya safafka buuraha dhaadheer ee aan la kori karin.
Dhulkeeda inta badan wax lagama beeri karo, sidaa awgeed dadkeeda way u nugul yihiin cunto yari, waxayna ku tiirsan yihiin dakhliga ka soo gala shaqooyinka Koonfur Afrika. Tobannaankii sano ee la soo dhaafay kumannaan shaqaale ah oo reer Lesotho ah ayey khasab ku noqotay in ay u shaqo tagaan Koonfur Afrika markii ay shaqo ka waayeen dalkooda.
Dadka reer Lesotho, oo tiradoodu ka badan tahay laba milyan, waxay dhaqammo iyo luqadba la wadaagaan Koonfur Afrika. Luqadda ay ku hadlaan waa Sesotho, waxaana ay ka mid tahay11 luqadood ee rasmiga ah ee Koonfur Afrika. Dhab ahaantii, dad badan oo reer Koonfur Afrika oo u dhow 4.6 milyan ayaa ku hadla marka laga tago reer Lesotho.
Kheyraadka ugu weyn ee Lesotho waa ‘dahabka cad’
Kheyraadku wuu ku yar yahay Lesotho – waxa keenay deegaanka qallafsan ee dhulalka sare iyo dhulka beeraha oo xaddidan ee dhulka hoose.
Khayraadka ugu weyn ee ay leedahay waa biyaha, oo gudaha Lesotho looga yaqaanno dahabka cad –waxa loo dhoofiyaa Koonfur Afrika. Dheemankuna sidoo kale waa dhoofin weyn.
Barafka lagu ciyaaro
Marka aad ka fikirto ciyaaraha Barafka ee loo yaqaano skiing and Snowboarding, waxa laga yaaba in ay ku soo dhacdo Yurub iyo Waqooyiga Ameerika. Laakin Lesotho ayaa leh ciyaarada barafka. Waxay leedahay meel loo dalxiis tago ee ugu sarreysa Afrikada Saxaraha ka hooseeya, waa mid ka mid ah meelaha far ku tiriska ah ee qaaradda.
Afriski ayaa loo yaqaan goobtaa waxa ay ku taal meel 3,222m ka saraysa heerka badda, waxa ay ugu sarraysaa buuraha Maloti ee Lesotho oo soo jiidata dadka soo booqda Afrika iyo meelo ka baxsan.
Dadka Lesotho waxaa loo yaqaan Basotho. Qaar ka mid ah waxyaabaha dhaqamka ee la xidhiidha dadka Basotho waa bustayaalshooda iyo koofiyadaha dhaqanka ee Basotho, oo loo yaqaan mokorotlo. Koofiyadu waa astaan qaran waxayna ka dhex muuqataa calanka dalka.
Bustayaal ayaa laga sameeyay dhogor qaro weyn, waa kuwo qallafsan oo leh midabadbo kala duwan oo u taagan waxyaabo kala duwan, dadku waxay kaaga sheekaynayaan taariikhda dadka Basotho. Basotho waxay bustaha xidhaan xilliyada xafladaha gaarka ah waxayna dadka u siiyaan hadiyad ahaan.
Waxay leedahay heerarka ugu sarreeya ee HIV adduunka
Lesotho waxay leedahay mid ka mid ah heerarka ugu sarreeya ee HIV-ga adduunka, iyada oo shantii qof ee qaangaarka ah mid ka mid ah uu la nool yahay HIV, iyo in ka badan 100,000 qofba infekshannada marka loo eego inta badan waddamada kale, oo ay ku jiraan Namibia, Botswana iyo Eswatini oo jaarka la ah.
Dowladda Maraykanka ayaa ku yaboohday ku dhawaad $1bn si ay dalka uga caawiso la tacaalida HIV ilaa 2006, oo ay ku jirto ka hortagga, daryeelka iyo adeegyada daawaynta, sida ay sheegtay wasaaradda arrimaha dibadda Maraykanka.
Amiir Harry iyo Boqortooyada Lesotho
Sida Boqortooyada Ingiriiska, Lesotho waa boqortooyo dastuuri ah. Taas macnaheedu waxa weeye in kasta oo ay leeyihiin qoys boqortooyo, haddana ra’iisul wasaare la doortay ayaa dalka maamula.
Amiirka Lesotho Prince Seeiso, walaalkiisa ka yar ee hadda ah King Letsie III – oo xilka haya wuxuu saaxiib dhow la yahay Boqortooyada Ingiriiska Amiir Harry.
Labadooda ayaa urur samafal ka sameeyay Lesotho , ururkan oo loo yaqaano Sentebale, waxa macnaheedu yahay “ha i iloobin”. Ururku wuxuu la shaqeeyaa bulshooyinka gudaha ee saboolka ah, wuxuu caawinaya dhalinyarada uu saameeyey HIV/Aids.
Amiir Harry ayaa markii ugu horeysay tagay Lesotho isaga oo 19 jir ah, waxaana uu marar badan ku soo laabtay dalka tan iyo markaas.
Waxay dharka Jiiniska u dhoofisaa Maraykanka
Dharka adag ee Jeansku/jiinisku waxa uu muddo dheer caan ku Galbeedka Maraykanka, laakiin maanta, qaar badan oo ka mid ah Jeanska lagu xidho Maraykanka wuxuu ka yimid kala badh adduunka oo dhan, Lesotho.
Warshadaha dharka ee Lesotho ayaa sanadihii ugu dambeeyay u sameeyay jeanska caanka ah ee caanka ah ee Maraykanku iibiyaan sida Levi iyo Wrangler. Natiijo ahaan, Lesotho waxaa loo yaqaan “caasimadda Denim ee Afrika”, Denim waa walxaha laga sameeyo Jeanska ee dunta ah.
Ma aha oo kaliya jeansiinta – Lesotho waa mid ka mid ah kuwa ugu weyn ee u dhoofiya dharka guud ahaan Afrikada Saxaraha ka hooseeya.
Sannadkii hore, Lesotho waxa ay Maraykanka u dhoofisay $237m (£184m) oo dhar iyo dun ah, iyada oo u sii marinaysa Xeerka Kobaca iyo Fursadaha Afrika (Agoa), kaas oo u oggolaanaya waddamada Afrikaanka ah ee xaqa u leh in ay qaar ka mid ah badeecadaha u diraan Maraykanka iyaga oo aan wax cashuur ah bixin.
Waxay ku jirtaa kaalinta labaad marka loo eego qiimaha badeecadaha la dhoofiyo ee hoos yimaada heshiiska.
Qaar badan oo ka mid ah warshadaha dharka iyo dunta ee Lesotho waxaa iska leh muhaajiriin u dhashay Shiinaha iyo Taiwan.
Waa dalka uu ku badan yahay is dilku?
Boqortooyada Buuralayda ayaa leh heerka ugu sarreeya ee isdilka adduunka, iyada oo 87.5 qof 100,000 ee dadweynaha ah ay naftooda dilaan sannad kasta, sida ay sheegtay hay’adda caafimaadka adduunka ee Qaramada Midoobay.
Tani waxay ku dhowdahay 10 jeer celceliska caalamiga ah iyo in ka badan labanlaab dalka oo leh heerka labaad ee ugu sarreeya dilka ee Guyana, oo leh qiyaastii 40.
Ma jirto sabab keliya oo sheegaysa sababta keentay tira koobkan naxdinta leh, laakiin khubaradu waxay tilmaamayaan daroogada iyo khamriga oo aad loogu tari falo, shaqo yaraanta iyo dadka oo aan helin la-talinta caafimaadka dhimirka iyo dhaqan celin daroogada ah.