Heshiis xabad-joojin ah oo ay gaadheen Israa’iil iyo Xamaas ka dib, ayaa waxa loo soo jeestay khasaarihii ka dhashay dagaalkii labadii sano ee la soo dhaafay, kaas oo sababay in labada dhinacba ay daalaan dad ahaan iyo dhaqaale ahaanba.
Inkastoo ay adag tahay in sawir sax ah laga bixiyo khasaaraha ka dhashay dagaalka, haddana xogta la hayo ayaa sawir xun ka bixinaysa khasaaraha labada dhinac soo kala gaadhay. Khasaaraha bini’aadamka ayaa ah midka ugu daran, laakiin khasaaraha dhaqaale lama iska indho tidhi karo, sababtoo ah saameyntoodu waxay sii socon kartaa sanado.
Khasaare nafeed oo aad u weyn
Laga soo bilaabo Oktoobar 7, 2023, in ka badan 67,000 oo Falastiiniyiin ah ayaa lagu dilay Gaza, saddex meelood meel ka mid ah waxay da’doodu ka yar tahay 18 jir, sida ay sheegtay Wasaaradda Caafimaadka ee Qaza. Inkastoo tirakoobka wasaaraddu aannu kala saarin khasaaraha rayidka iyo militariga, Israa’iil waxay sheegtay in ugu yaraan 20,000 oo ka mid ah dadka dhintay ay ahaayeen dagaalyahanno, taas oo ka dhigan kaliya 30 boqolkiiba dhaawacyada.
Dhinaca Israa’iil, ugu yaraan 1,665 Israa’iiliyiin ah iyo ajaanib ayaa la dilay intii u dhaxaysay Oktoobar 7, 2023 iyo Sebtembar 29, 2025, oo ay ku jiraan 1,200 oo weerarki 7 Oktoobar , sida lagu sheegay xog rasmi ah oo ay qortay wakaaladda wararka ee Reuters. Ciidamada Israel ayaa sidoo kale ku dhawaaqay dilka 466 ka mid ah askartooda iyo dhaawaca 2,951 kale tan iyo markii uu bilowday howlgalkooda dhulka ee Gaza bishii Oktoobar 2023.
Dhaqaalaha Israa’iil: khasaaraha inkastoo adkeysi leedahay
In kasta oo ay muujiyeen adkaysi iyo xoog, dhaqaalaha Israa’iil waxa soo gaadhay khasaare weyn, taas oo saamaysay qaybaha muhiimka ah sida beeraha, dhismaha, iyo dalxiiska. Kharashka militariga ee dagaalka labada sano socday ayaa gaadhay ku dhawaad $63 bilyan, oo ay ku jiraan mushaaraadka kaydka, rasaasta, iyo nidaamyada difaaca, sida uu sheegay sarkaal aan la magacaabin oo Israel ah oo ay soo xigatay Bloomberg.
Dagaalku waxa uu saameeyay kobaca dhaqaalaha, kaas oo ka soo bilaabmay xilligii dagaalka ka hor marka la xisaabinayo sicir-bararka. Wargeyska Bloomberg ayaa ku qiyaastay in baaxadda dhaqaalaha Israa’iil, oo ah $580 bilyan, ay 7 boqolkiiba ka yar yahay haddii aannu dagaalka qarxi lahayn. Iyada oo dawladda Israa’iil ay amaahday qaddar lacageed si ay u maalgeliso dagaalka, khasaare maaliyadeed ayaa kor u kacay.
Warbixin uu soo saaray Baanka Israa’iil bishii July ee la soo dhaafay ayaa saadaalisay in saamiga deynta dadweynuhu ay gaari doonto 70 boqolkiiba GDP 2025 iyo 71 boqolkiiba 2026, iyadoo hoos u dhaca miisaaniyadda ee 4.9 boqolkiiba 2025-kii iyo 4.2 boqolkiiba 2026-ka. Baaxadda tirooyinkani waxa la qeexi karaa marka la barbar dhigo tirooyinka dagaalka ka hor.
Halka dawlada Israel ay saadaalisay hoos u dhac boqolkiiba 0.9 sanadkii 2023, tiradan ayaa kor u kacday 4.1 boqolkiiba dhamaadkii sanadka dagaalka awgii. Cadaadiska saaran dhaqaalaha Israa’iil ayaa sii kordhaya iyadoo qiimaha deynta ay kor u kacday ka dib markii ay hoos u dhigeen qiimeynta madaxbannaanida Israa’iil ee saddexda hay’adood ee qiimeynta deynta ee 2024 sababtoo ah dagaalka.
In kasta oo sicir-bararka uu ku soo noqday heerkii la rabay ee u dhexeeya 1 boqolkiiba iyo 3 boqolkiiba iyada oo ay uga mahadcelinayaan siyaasadaha Baanka Israa’iil, suuqa shaqada waxa si ba’an u saameeyay dib u yeeridda askarta kaydka ah, gaar ahaan qaybta farsamada sare leh, taas oo ahayd dahabka dhaqaalaha Israa’iil. Inkastoo dhamaadka dagaalku albaabada u furayo kumanaan askari inay ku soo laabtaan shaqada, ma ahaan doonto mid caqabo la’aan dib-u-soo-celinta suuqa shaqada.
Laakiin khasaaraha ugu weyn ee dhaqaalaha Israa’iil ka soo gaadhay dagaalka ayaa laga yaabaa inuu yahay go’doominta caalamiga ah ee sii kordhaysa. nDhaqaalaha Israa’iil wuxuu si aad ah ugu tiirsan yahay dhoofinta iyo iskaashiga caalamiga ah, laakiin aasaaskaani wuxuu bilaabay inuu burburo sababo la xidhiidha diblumaasiyadda iyo saameynta ganacsiga ee dagaalka.
Go’aanka sanduuqa hantida qaranka Norway oo ah kan ugu wayn aduunka uu kaga weecday dhowr shirkadood oo Israel ayaa tusaale cad u ah hoos u dhacan. Daraasad ay daabacday shirkadda American Rand Corporation dabayaaqadii 2023 ayaa tilmaameysa in Israa’iil ay lumin karto ku dhawaad 400 bilyan oo doolar dhaq dhaqaaq dhaqaale tobanka sano ee soo socta, inta badan waxaa sabab u ah saameynta aan tooska ahayn ee dagaalka Gaza, sida hoos u dhaca maalgashiga iyo wax soo saarka.
Si kastaba ha ahaatee, su’aashu waxay weli tahay, ka dib marka uu dhammaado dagaalku, Israa’iil waxay awood u yeelan doontaa inay dib u soo ceshato kalsoonida maalgashadayaasha iyo la-hawlgalayaasheeda ganacsi iyo inay dib u dhisto sumcadeeda dhaqaale furfuran.
Dhaqaalaha Gaza: ku dhawaad gabi ahan-ba burburay
Dhaqaalaha Marinka Gaza ayaa ku dhawaad gabi ahaanba burburay, taasoo saameyn ku yeelatay dhammaan dhaqaalaha Falastiin. Bangiga Adduunka ayaa sheegay in uu Qaza soo gaadhay dhaqaala burburkii ugu weyn muddo qarni ah.
Dhaqdhaqaaqa dhaqaale ee Gaza ayaa ku dhowaad gebi ahaanba curyaamay, burburka weyn ee marinka iyo kaabayaashiisa ayaa sii xumeynaya sawirka. Falanqaynta ay samaysay Xarunta Satelite-ka ee Qaramada Midoobay ayaa tilmaamaysa in ku dhawaad 193,000 dhismo ah oo ku yaalla Marinka Gaza la burburiyay ama la dhaawacay.
Nidaamka caafimaadka ayaa si aad ah loo dhaawacay; Ururka Caafimaadka Adduunka ayaa sheegay in 14 ka mid ah 36 isbitaal ay qayb ahaan shaqeeyaan.
Warbixinada caalamiga ah ayaa sidoo kale xaqiijinaya faafitaanka macluusha ee magaalada Gaza, iyadoo ku dhawaad 514,000 oo qof ay la ildaran yihiin gaajo daran, sida uu qabo Nidaamka Kala soocida Isku-dhafka Hubinta Cuntada. Dib u dhiska Marinka Gaza waxa ay ku kici karaa ilaa $52 bilyan, sida uu sheegay agaasimaha xafiiska Qaramada Midoobay u qaabilsan adeegyada mashaariicda.
Marka laga soo tago kharashka badan ee dib u dhiska, caqabada ugu weyn ayaa ah geeddi-socodka dheer ee ay qaadan doonto, marka loo eego kaabayaasha iyo dhaqaalaha sii xumaanaya. Tani waxay la macno tahay in qaybtu ay qaadan karto sannado si ay uga soo kabsato.