Saddex qof ayaa ku dhintay ugu yaraan 32 kalena waa la dhigay cusbitaal ku yaal dalka Filibiin ka dib markii ay cuneen nooc diin badeed oo naadir ah. Qaar badan oo ka mid ah dadka Asaliga ee Teduray ee asaliga ah ayaa lagu arkay astaamo ay ka mid yihiin shuban, matag iyo calool xanuun tan iyo markii ay cuneen usbuucii hore magaalo xeebeedka Maguindanao ee Gobolka del Norte, sida ay saraakiishu sheegeen.
In kasta oo ay sharci-darro tahay in la ugaadhsado ama la isticmaalo diin badeed ay mamnuucday sharciyada ilaalinta deegaanka ee Filibiin, hadna xayawaan badan oo badda ah ayey weli bulshooyinka qaarkood u cunaa cunto dhaqameed.
Laakiin diin badeed ee cuna waxyaabo wasakhaysan iyo kuwa kale oo halis caafimaad leh waxay noqon karaan sun marka la kariyo ee la cuno.
Qaar ka mid ah xayawaano la siiyey hilibkan ayaa dhintay sida Ey, bisado iyo digaaga, sida ay BBC-da u sheegtay Irene Dillo, oo ah sarkaal maxalli ah. Waxay intaasi ku dartay in mas’uuliyiintu ay baadhayaan waxa sababay dhimashada.
Diin badda ayaa loo kariyey qaab ka caan ah Filibiin oo loo yaqaan adobo, kaas oo inta la dubo ka dibna dil loo shiilo laguna cuno khudaar iyo khal mar-marka qaarna suugo laga samaysto.
Dadka deggan Datu Blah Sinsuat, oo ah magaalo xeebeed caan ku ah xeebo bacaad ah iyo biyo nadiif ah, ayaa inta badan cuntadooda ka hela badda. “Waxay ahayd nasiib darro sababta oo ah waxaa tuuladooda ku jira cunto badeed kale oo aad u badan – aargoosatada, kalluunka,” ayay tidhi Ms Dillo.
Inta badan dadka deegaanka ee la dhigay isbitaalada ayaa tan iyo markii la soo saaray laga saaray, sida ay ku warrantay warbaahinta maxalliga ah, halka saddexda qof ee dhintay isla markiiba la aasay – taas oo waafaqsan dhaqanka deegaanka.
Datu Mohamad Sinsuat Jr, oo ah xubin ka tirsan golaha deegaanka, ayaa sheegay in uu u sheegay mas’uuliyiinta deegaanka in ay si adag u dhaqan geliyaan mamnuucida ugaadhsiga diinka badda ee gobolka, isaga oo wacad ku maray ” dhacdadan cunnada ku sumoobay mar dambe ma dhici doonto”.
Inta badan noocyada diin badeedka waxaa loo kala kuwo nadir ah oo dabar go.aya, waana sharci-darro in la dilo. Si kastaba ha ahaatee diin badeedka ayaa dhaqamada qaar looga ugaadhsadaa hilibkooda iyo beedkooda, kuwaas oo la rumeysan yahay inay ku jiraan dawooyin.
Sannadkii 2013-kii, 68 qof oo ku nool gobolka Samar ee bariga Filibiin ayaa xanuunsaday – afar ka mid ahna way dhinteen – ka dib markii ay cuneen diin-badeed-badeed oo laga helay meel u dhow tuuladooda.