Barmaamujka Dhaqanka iyo Suugaanta

Sida aan ku soo qaadanay qormooyin badan oo kamida Barmaamujkeenan Suugaantu waagii hore iyo ilaa iminka Soomaalida waxa ay u ahayd Isgaadhsiin iyo qayb muhiim ah oo kamida waxyaabaha ay bulshadu ku xidhiidho.

Mar kale Suugaantu waa warbaahin bulshada kula hadasha luuqad iyo lahjad gaar ah oo ay si fudud ugu fahmi karaan hadba arrimahan ay suugaanyahanadu kala hadlayaan.

Hawraarta Suugaantu uga duwan tahay hadalka caadiga ah waxa kamida xigashada iyo xusuusta aan dhamaanin ee jiilba jiil ka dhaxlo ee ay leedahay, halka hadalka caadiga ah ee Abwaanku yidhaahdaa aanay waxba kaga duwanayn hadallada caadiga ah ee ay maalin walba fagaaareyaasha ka yidhaahdaan dadka caanka ahi.

Gabyaagu wuxuu si farshaxan leh Tixaha gabayga ugu suntaa dareen-celinta dhacdo uu gaar ula kulmay amma nooc kamida waayaha kala gedisan oo degmada uu ku nool yahay ku habsaday, sida colaad iyo Abaar, amma cudur iyo Caydh, Barwaaqo iyo reyn-reyn.

Sidoo kale, Hal-abuurku wuxuu ugu haasaawaa si’ ka turjumaysa wadciga guud ee nololsha bulshada ku xeerran, iyagoo ku dabaqaya tooda gaar ahaaneed.

Sidaasi darteed, wakhti ku qiyaasan intii lagu gudo jiray qarnigii labaatanaad,waxa jiray gabyaa badan oo Dhulka Somaliland iyo soomaalidaba suugaantoodu ka caan baxday, kuwaasoo ay jiilka maantu nolol ku soo gaadheen xigmadii iyo suugaantii ay ka tageen.

Salaan Maxamed Xirsi oo ku magac dheeraa “Salaan Carrabey” wuxuu noolaa badhtamihii qarnigii 19aad illaa qarniga 20 aad. Salaan, sida la rumaysan yahay Sannadkii 1943kii ayuu ku geeriyooday baadiyaha magaalada Burco isagoo cimrigiisu aad u weyn yahay.

Salaan wuxuu ahaa Abwaan si weyn looga qadarin jiray deegaanka uu degenaa amma ku noolaa iyo dhul badan oo ay Soomaalidu degto, waxaana xusid mudan in uu ka tegay Gabayo badan oo hal hays iyo maahmaahyo gal noqday. waxaana kamida geerarrada caan baxay ee uu curiyey Waar tolloow Colka joojja” iyo hal haysta “Nin labaatan buuxsaday aduun waa lagdamayaane iyo qaar kaloo badan.

Tixda Cankabuud, waxa uu u tirshey gabyaa uu adeer u ahaa oo la odhan jirey Cabdullaahi Baashe Shabeelle. Waxa taariikhdu werisaa in Salaan oo ku sugan Cadan uu magaaladaas yimi Cabdillaahi Baashe. Cabdillaahi Baashe oo rajaynayey in rag badan oo gabdho ka qabay soo dhaweeyaan ayaa gacma madhan kala kulmay intaan ka ahayn dhawr nin. Cabdillaahi oo raggii xididka ay ahaayeen gabay ku duraya ayaa yidhi;

Iminka iyo waligeedba Mamnuuc bay ahayd in nin xidid kula ah wax laga sheeggaa, sidaa darteed ayuu Salaan oo arkay khaladka Cabdillaahi uu ka codsaday inuu gabay kale oo uu raggaas ku xaal marinayo tiriyo. Cabdillaahi gabay kale ayuu u noqday laakiin sidii Salaan faray ma yeeline wuu is difaacay isagoo tabanaya inuu runta uu sheegay laga gubanayo:

Markii uu Cabdilaahi halkaa wax mariyey, ayey Salaan Carrabey   la gudboonaatay inuu wiilka yar ee uu adeerka u yahay waa Cabdilaahi Baashe’e  waaniyo. waxaanu tiriyey gabay dheer oo uu ku hoga-tusaalaynayo qiimaha xididnimada, sida aanay micnaha u lahayn wax la cunaa, balse ay ka qaayo iyo qurux badan tahay dhowrsanaanta sharafta iyo in mar walba la ilaaliyo xididka.

Salaan Gabaygiisa waxa uu ku bilaabay:

Carradaba nin laga naadiyoo caan baxaan ahaye”ayuu aarar culus ku ganay salaan, isagoo ku iftiiminaya awaallo waran kooban oo ku saabsan xaaladiisa iyo sida uu gabayaaga uga madnuuc yahay wax ka sheegga Xiddidka.

Salaan Gabayga wuu sii watay oo waxaanu mar kale yidhi isagoo toos u abaaray Ninka uu la hadlayey:

Salaan Carabay sida gabaygiisan iyo gabayo badan oo uu leeyahayba ka muuqda wuxuu ahaa Nin aqoon iyo xeel-dheeri u lahaa aqoonta Diinta iyo Taariikhda Islaamka, waxaanu baydadkan soo socda ku soo qaadanayaa dhacdooyin iyo ficillo uu ku soo qaadayo qaar kamida magacyadii qolyihii ka soo horjeestay Asxaabta iyo Xaq diinta iyo halkii ay ku dambeeyeen:

Waxa kale oo uu ku sharaxayaa micnaha iyo xigmada ay xambaarsan yihiin qaar kamida Suurradaha qur’aanka oo uu ku magac-dhebayo.

Isla tixda dhexdeeda qaybta inoo dhiman waxa uu abwaanku si qoto dheer ugaga ducaysanayaa cadaab iyo in uu alle kala kulmo ciqaab daran marka ay tiisu timaado ee Mowdku haleelo.

Ayuu Salaan ku ducaystay, waxaana xusid mudan in aanu gabaygani dhamayn, balse aanu idiin soo gudbinay intii ugu muhiimsanayd xigmad ahaan iyo hadal ahaanba wixii uu ugu jawaabay Ninka ay tolka ahaayeen ee uu waliba adeerka u ahaa ee ku gefay nimanka ay xididka ahaayeen.