Qaar ka mid ah hogaamiyayaasha mucaaradka India ayaa ku eedeeyay dowladda inay isku dayday inay jabsato taleefanadooda kadib markii ay heleen fariimo digniin ah oo uga yimid shirkadda Apple.
Digniinta Apple ayaa sheegtay in ay aaminsantahay in qofka qaataha ah “ay bartilmaameedsanayaan weeraryahano ay dawladdu maalgeliso”.
Ma cadda cidda ay noqon karaan kuwa weerarka geystay.
Markii ay la xidhiidhtay BBC, Apple waxay sheegtay in aanay ogeysiisyada hanjabaadda u nisbeyn hay’ad gaar ah oo ay dowladdu maalgeliso.
Wasiirada Federaalka ayaa eedeymahaasi meesha ka saaray, iyada oo mid ka mid ah uu ku tilmaamay “Siyaasad wax dumisa”.
Laakiin wuxuu intaa ku daray in dowladdu ay “baadhi doonto si loo gaadho gunta ogaysiisyadan”.
Ilaa hadda, ku dhawaad tobaneeyo siyaasiyiin mucaarad ah ayaa xaqiijiyay inay farriinta ka heleen Apple. Liiska waxaa ku jira xildhibaano ay ka mid yihiin Shashi Tharoor iyo KC Venugopal oo ka socda xisbiga Congress-ka, Mahua Moitra oo ka socda Congress-ka Trinamool iyo Priyanka Chaturvedi oo ka socota Shiv Sena UBT.
Hogaamiyaha Congress-ka Rahul Gandhi ayaa sidoo kale sheegay in dhowr qof oo ka shaqeeyay xafiiskiisa ay heleen feejignaanta Apple.
Qaar ka mid ah saxafiyiinta – oo uu ku jiro Siddharth Varadarajan, oo ah tifaftiraha aasaasaha shabakada wararka ee The Wire – ayaa sheegay inay sidoo kale heleen fariinta.
Wasiirka teknooloojiyada federaalka Ashwini Vaishnaw ayaa soo dhigay X (horey u ahaan jirtay Twitter) in dowladdu ay ka codsatay Apple in ay ku biirto baadhitaankeeda “xog dhab ah oo sax ah oo ku saabsan weerarrada lagu eedeyay in dawladu ay kafaalo qaaday”.
Bogga ay ku taageerto isticmaalayaasha, Apple waxa ay ku sheegtay in “Weerarayaasha ay dawladdu maalgeliso ay yihiin kuwo aad loo maalgeliyo oo aad u casrisan, weerarradooduna isbeddelaan wakhti ka dib”, isaga oo intaa ku daray in ay beegsadaan “tiro aad u yar oo shakhsiyaad gaar ah iyo qalabkooda”.
Waxa kale oo ay sheegtay in aanay bixin karin tafaasiil dheeraad ah oo ku saabsan waxa ku kallifaya in ay soo saarto ogaysiisyadan halista ah iyada oo “taasi laga yaabo in weeraryahannada ay dawladdu maalgeliso in ay ku caawiso hab ay uga baxsadaan ogaanshaha mustaqbalka”.
Apple ayaa intaa ku dartay: “Ogaanshaha weerarradan oo kale waxay ku tiirsan tahay calaamadaha sirdoonka khatarta ah oo inta badan aan dhammaystirnayn. Waxaa suurtogal ah in ogeysiisyada hanjabaadda Apple qaarkood ay noqon karaan digniino been abuur ah, ama in weerarada qaarkood aan la ogaan.”
Prasanto K Roy oo ah falanqeeye dhanka tignoolajiyada ah ayaa BBC-da u sheegay in shirkadaha sida Apple ay raadiyaan hannaan waxqabad si ay u ogaadaan weerarrada baaxadda weyn, ee la isku duba riday.
Salaasadii, siyaasiyiinta Hindiya iyo saxafiyiinta ayaa ku wadaagay shaashadaha X fariinta ay ka heleen Apple, iyada oo qaar ka mid ah ay tilmaameen in aanu wali jirin xubin ka tirsan xisbiga Bharatiya Janata Party (BJP) oo xaqiijiyay in uu helay ogeysiiska.
Dhowr hoggaamiye oo mucaarad ah oo Hindiya ayaa horay ugu eedeeyay xukuumadda Mr Modi arrimahan.
Sannadkii 2019, WhatsApp waxay dacwad ku sheegtay in saxafiyiinta Hindida iyo dadka u ololeeya ay ka mid ahaayeen kuwa ay bartilmaameedsatay Pegasus, software-ka ilaalinta ee ay samaysay shirkadda Israel ee NSO Group. NSO ayaa sheegtay in ay la shaqeyso hay’adaha dowladda oo kaliya.
Sannadkii 2021, mareegta Hindida The Wire ayaa soo warisay in in ka badan 300 oo lambar oo ku jira kayd xog-ururin ah oo kumanaan nambaro taleefan ah – oo ay ku taxan yihiin macaamiisha dawladda ee NSO – ay leeyihiin Hindi.
Sannadkii hore, duufaan siyaasadeed ayaa kacday ka dib markii New York Times ay sheegtay in India ay Pegasus ka heshay Israel taas oo qayb ka ah heshiiska difaaca ee 2017.
Xukuumadda Mr Modi ayaa beenisay inay iibsatay qalabka wax basaasa, kaasoo waxyeeleeya talefannada casriga ah iyada oo aanay ka warqabin isticmaalayaashu, isla markaana ay helaan dhammaan xogtooda.