Madaxwayanaha Jamuuriyada Somaliland Mudane, Axmed Maxamed Maxamuud (Silaanyo) isagoo og-kaalinta iyo saamaynta aqoon la’aantu ay bulshadu ku yeelan karto horumarkooda iyo ilbaxnimadooda , isla markaasina ku xisaabtamaya aqoontu in ay tahay tan abuurta hal-abuur, ummadda u keena horumar iyo mustaqbal wanaagsan, ayuu dalku u dhigay siyaasad waxbarasho oo dhamaanba ubadkeena siinaysa fursad waxbarasho oo aanay lacagi ku xidhnayn , culays kasta oo dhaqaale oo ay arrintaasi ku keenaysay qaranka oo dhaqaalihiisu aad u kooban yahay kamay hor istaagin in uu barnaamijkaasi uu guulaysto , waxaana xukumadu ay bilaash ka dhigtay dhamaan waxbarashada aas-aasiga ah, waxaa ay talaabadaasi ay keentay in ilmo kasta oo reer Somaliland ihi meel kasta oo dalka ka mid ah hajoogee ay heleen waxbarasho bilaash ah waxaana lagu garan karaa qiimaha arrintaasi iyo haraadka loo qabayba in sanadkii koowaad ee xukunka xukumadan ay kordhaan arday u dhiganta kala badh ardaydii reer Somaliland ee hore iskuulada ugu jiray kaasi oo korodhka uu gaadhay 43.3% waxaana xukumada oo taasi si fiican uga baarandagtay iskuna halaysay waxa aynu haysano ay u dhaqaaqday kordhinta macalimiinta si ay u daboolaan baahida waxbarasho ee ardaydii soo korodhay, waxaa xusid mudan markii ay xilka la wareegtay xukumdani macalimiinta dugsiyada hoose dhexe iyo kuwa sare wax ka dhigaa ay ahaayeen 2,000 oo macalin oo xukumadihii kala danbeeyay ee xukuumadan ka horeeyay midba meel ay soo gaadhsiisay shaqaalaynta macalimiinta, hase ahaatee waxaa arrin guul ah in muddadaasi afarta sanno ah ee xukumadani ay talada haysay ay shaqaalaysay 4,500 oo Macalin oo waliba lagu xushay Awoodooda aqooneed ee gudbinta waxa ay dhigayaan, waxaa wax-barasho dibadeed ay xukumadu ay u dirtay 2,500 Oo arday waxaa la dhisay 600 oo Dugsi oo sigu jira kuwo hoose dhexe (15 Dugsi) oo ah dugsiyada sarre ayaa kordhin, dhisid iyo dayactir ay ku samaysay, 266 Hablood ayaa ay xukumadu ay siisay deeq waxbarasho, waxaa la dhisay dugsigii farsamada gacanta ee Burco lana qalabeeyay si dhakhso ahna ay hawshii wax dhigistu ay uga bilaabi doonto .
WAXQABADKA CAAFIMAADKA
Waxaa dhab ah awooda caafimaad qabka bulshada ama qofku ay tahay ta horseedka ka noqon karaysa bulsho u taagan nolosha iyo mustaqbalkooda danbe, waxaa muhiimada arrintani ay tahay qaran ahaan in bulshada reer Somaliland hesho caafimaad ku filan waa talaabo xoojinaysa awoodeena wax-qabsi.
Xukumada Somaliland hindihiseheedu wuxuu yahay abuurida iyo hormarinta caafimaadka dadkeena, iyodoo dadaal badan dabadeed xukumadan talada haysaa wax-qabadkeeda dhinaca caafimaadku uu ku tusayo natiijo wanaagsan, waxaa xukumadu dalka goboladiisa iyo degmooyinkiisa kala duwan ay ka hirgalisay 689 goobo caafimaad ah oo iskugu jira, cisbitaalo gobol ,kuwo degmo, MCH-yo , health post-yo waxaana ay hogaanka qabatay oo ay la wareegtay afar sano ka hor iyadoo dalka ay jiraan 260 goobood oo caafimaad waxana inoo soo baxay tirooyinka goobaha waxqabadka caafimaadka markaan eegno, korodh kala badh ka sareeya oo muddo gaaban ku qabsoomay, waxaa kaloo xukumadani ay goobaha caafimaadka ka hawlgalisay 38 Ambulance waxa la hawlgaliyay 8 xarumood oo lagu daaweeyo khaasna u ah cudurka TB-da, waxaa xukumadani dadaal wayn u gashay sidii loo helilahaa mishiinada kaliyaha lagu sifeeyo oo aan jirin dalkeena dhibaato badana dadkeena ka haysatay iyadoo cida ay awoodi kartaa mooyee, dadkeena aan awoodi Karin arrintaasi dad faro badan ay u dhintaan ama ay waxyeelo ka soo gaadhay waxana haatan shaqeeya dalkeena gudihiisa 7 mishiin oo kaliyaha lagu sifeeyo oo xukumadani ay keentay baahiwayna ay dabooshay, waxaa shaqaala caafimaadka xukumadani ay ku kordhisay shaqaalihii hore 2,559shaqaale waxaan hore u jiray 1,374 shaqaale ah, waxaa la hirgaliyay siyaasada daadajinta caafimaadka si goobta iyo qofka la badbaadinayaa ay iskugu dhawaadan gurmadna loo fidin karo
CADAALADA IYO GARSOORKA
Cadaaladu waxay ka mid tahay waxyaabaha ugu muhiimsan marka la eego dhisme bulsho iyo mid qaranba, dhismaha cadaalada oo dastuurka si cad ugu tilmaaman , waxaa xukumadani markii ay timid ay ahayd cadaaladu meelaha loogu hadal haynta badan yahay wax ka qabashadeeduna ay lagama-maarmaan u ahayd dhismaha qaranka, waxaana xukumadani oo taasi ogayd ay si mug leh dib ugu eegtay dariiqii dheeraa ee qaabka cadaaladeenu ku socotay.
iyadoo la sameeyay dib u habayn wayn oo ku saabsan dhismaha cadaalada ee dalka iyo qiimaynta wax-qabadka iyo ka war haynta dhibaatooyinkii haystay bahda garsoorka iyo cadaalada iyo dadka loo adeegayo .
Dib u eegistaasi lagu sameeyay cadaalada waxay keentay in la qabto shir-waynayaal arrimaha cadaalda iyo garsoorka lagu naaqishaayay , waxaana ka soo baxay qaab iyo habab loo waajahayo nidaamka cadaaladeed iyo garsoorka oo saldhig u ahaa is badalka wayn ee maanta ka muuqda cadaalada iyo garsoorka dalka, waxaa la tababaray dhamaaanba hawl-wadeenada cadaalada, waxaa la qoray garsoorayaal iyo hawlwadeeno cusub oo la biday aqoontooda cadaaladeed in ay noqon karayso mid wax ka tarta arrimaha Cadaalada iyo Garsoorka iyadoo sida wanaagsan looga faa’idaysanayo, oo waxtaraysa nidaamka cadaaldadeed ee dalka waxaana la dhamaystiray dhismaha heer gobol iyo heer qaran ee hay’adaha cadaalada ka shaqeeya in kastoo cadaaladu ay tahay hawl adag oo u baahan wakhti dheer sixideeda ayaa hadana dadaalada xukumadani ay ugu jirto uu yahay mid maalin kastaba u socda in wax la hagaajiyo . waxaana amaan mudan masuuliyiinta caalada uga masuulka ah oo xilkasnimo weyn, qabashada iyo hagaajinta hawshan ka muujiyay.” LA SOCO……………….
Dawannews Hargeysa office
