Ciidamadii reer Afgaanistaan ee sida gaarka ah u tababarnaa ee ka garab shaqaynayey ciidamadii Ingiriiska ee ku sugnaa Afganistan ayaa laga fekerayaa meesha loo rari doono. Ciidamadan ayaa markii Taliban qabsadeen Afganistan waxay codsadeen in loo raro UK balse loo diiday in loo raro UK, laakiin waa la diiday, dawlada ingiriiska ayaa hadda sheegtay in kiisaskooda dib loo eegi doonaa.
Wasiirka ciidamada qalabka sida ee UK James Heappey ayaa sheegay in codsiyada sheegashooyinkooda lagu kalsoonaan karo oo xidhiidhka la leh qaybaha takhasuska Afqaanistaan dib loo qiimeyn doono.
Ciidamadan oo loogu yeedhi jiray “Triples” waxay ahaayeen unugyo sare oo la sameeyay, oo ay maalgeliyeen UK. Waxay dalbadeen in loo qaado UK si ay uga nabad galaan aargoosi Taliban laakiin boqolaal ayaa la diiday sheegashadooda dib u dejinta ka dib markii Taliban ay la wareegeen Afgaanistaan 2021.
Ololeyaal ayaa socday tan iyo markii Taliban ay qabsatay Kabul Agoosto 2021, iyaga oo sugayey ku dhawaaqista maalin nolosha beddeleysa.”
Bishii la soo dhaafay, Barnaamijka BBC Newsnight waxa uu daaha ka qaaday in, wax ka badan 200 oo xubnood oo ka tirsanaan jiray Triples oo u qaxay Pakistan ay wajahayaan masaafurin.
Bayaan ka soo baxay Aqalka Hoose, Mr Heappey wuxuu ku sheegay in dib u eegis lagu ogaaday is-khilaafsanaan ku aaddan adeegsiga shuruudaha kuwa la qaadayo iyo “tallaabooyin lagama maarmaanka ah ee la qaadi doono si wax loo saxo tan.
Waxa uu sheegay in koox cusub oo madax-banaan oo ka tirsan Wasaaradda Difaaca (MoD) ay dib u qiimeynta sameyn doonto, isaga oo intaa ku daray in UK “ay abaal ugu hayso shaqsiyaadkan geesiyaasha ah” ee u soo shaqeeyay, ama barbar socday ciidamada Ingiriiska ee Afgaanistaan.
Ciidamada Kumaandooska ee 333 iyo Ciidamada Dhulka Afqaanistaan ee 444 ayaa la sheegay in ay ahaayeen kuwa ugu sareeya ciidamada Afgaanistaan.
Waxaa aasaasay Ingiriiska 20-kii sano ee uu dalka ka howlgalayay, iyaga oo iska garab shaqeynayay iyaga iyo ciidamada gaarka ah ee UK. Ingiriiska ayaa sidoo kale mushahar siin jiray sannado badan, sida ay sheegeen saraakiil sare oo hore oo la hadlay BBC Newsnight.
Markii Kabul ay gacanta u gashay Taliban, Triples waxay ka mid ahaayeen cutubyadii ugu dambeeyay ee Afgaanistaan ah ee taagnaa, xitaa waxay gacan ka geysanayeen ilaalinta muwaadiniinta Ingiriiska markay ka cararayey caasimadda.
Qaar ayaa u suurtagashay in ay dalka ka baxsadaan taas oo qayb ka ah hannaanka daad-gureynta fowdada ah, laakiin qaar badan ma aanay dhicin. Waxay u malaynayeen in xidhiidhkoodii dheeraa ee ay la lahaayeen Ingiriiska ay la macno tahay in si toos ah loogu caawin doono nidaamka ARAP, laakiin boqolaal ka mid ah ciidamadii 333 ayaa ku xayirmay wax lagu tilmaamay “caddaalad xumo weyn”.
Mid ka mid ah dadka u ololeeya in la caawiyo ayaa BBC-da u sheegay in wax ku dhacay ay la macno ahayd naar.
“Waxay hubeen in la daryeeli doono, laakiin inay dhuuntaan oo ay arkaan asxaabtooda oo la dilayo oo aan wax jawaab ah laga helin ama aan la diidin, waxay ahayd gabi ahaanba murugo,” ayay yidhaahdeen.
Gen Sir Richard Barrons, oo ka soo shaqeeyay ciidamada Ingiriiska ee Afgaanistaan in ka badan 12 sano, ayaa tilmaamay in guul darada UK ee askartan oo ay ahayd in xitaa loo raro meel kale ay in ay tahay sharaf dhac iyo in la inoo arko qaran aan karti lahayn”.
Qaar ka mid ah askartii hore oo jawaab cadho leh ka bixiyey sida loo galay ayaa, BBC-da u sheegay in ay isku dayeen in ay tixraac bixiyaan balse la iska dhega tiray .
Taageerayaasha Triples ayaa soo dhoweeyey jawaabta hadda laakiin waxay sheegeen in dib u dhacani uu galaaftay nolosha kuwo badan. Si dhab ah looma oga tirada rasmiga ah, balse waxaa jira warar badan oo sheegaya in Taalibaan ay qaarkood weerar, jidh dil iyo dil u geysteen.