Ilaaliyeyaasha Duur-joogta Kenya ayaa u dabbaaldegaya iyada oo Wiyishu ay ku noqotay dalkaa, laguna arkay dhul cawseedka oo aan muddo badan lagu arag.
Tallaabada guusha leh ee 21 Wiyisha madow loogu soo raray dhul daaqsimeedka bariga ee Loisaba waxay Wiyisha siin doontaa meel ay ku tarmaan waxayna caawin kartaa korodhka tirada xayawaankan halista ku jira. Waxay ahayd guuritaan ugu weynaa abid ee wiyisha Kenya loogu raro meel.
Wiyisha ayaa laga soo qaaday saddex goobood oo duur-joogta loo asteeyey kuwaas oo si xad dhaaf ah ay u buux dhaafiyeen duur-joogta kala duwan, halkaas ugaadhsiguna ku badan yahay.
“Tobanaan sano ka hor ayey ahayd markii wiyisha ay halkan ku noolayd, ku dhawaad 50 sano ka hor,” ayuu yidhi maamulaha amniga Loisaba Daniel Ole Yiankere. “Tiradooda waxaa si ba’an u saameeyay ugaadhsiga. Hadda, diiraddayadu waa dib-u-soo-nooleynta muuqaalkan iyo u ogolaanshaha wiyisha inay tarmaan, ujeeddaduna tahay in tiradooda dib loogu soo celiyo.”
Qaar ka mid ah wiyishan ayaa laga soo wareejiyay seeraha qaranka ee Nairobi, waxaana ay soo mareen 300 oo KM. Qaar kale waxay ka yimaadeen meelo u dhow Loisaba.
Wiyisha guud ahaan waa xayawaan keligood ah waxayna aad ugu faraxsan yihiin dhulalka waaweyn. Iyada oo tirada saddexda seerood ee laga soo raray wiyisha ay kordheen, ayaa saraakiisha duur-joogta waxay go’aansadeen inay u guuraan qaar ka mid ah rajo ah inay ku faraxsan yihiin oo ay u badan tahay inay tarmaan.
David Ndere, oo khabiir ku ah wiyisha oo ka tirsan Adeegga Duurjoogta Kenya, ayaa sheegay in heerarkooda taran ay hoos u dhacaan marka ay aad ugu badan yihiin dhulalka.
Seeraha Loisaba Conservancy ayaa sheegtay in ay u qoondaysay ku dhawaad 25,000 hektar wiyisha cusub ee imaanaya, kuwaas oo isugu jira lab iyo dhedig.
Kenya waxa ay guulo la taaban karo ka gaadhay dib u soo noolaynta tirada wiyisha madow, kuwaas oo hoos u dhacay 20,000 sannadihii 1970-meeyadii ilaa 300 ka hooseeyey badhtamihii 1980-meeyadii, sababta oo ah ugaadhsiga awgeed. Kenya hadda waxay leedahay ku dhawaad 1,000 wiyil madow ah, waana tan saddexaad ee ugu badan ee ku xiga Koonfur Afrika iyo Namibia.
Waxa dunida ku hadhay in ka badan 6,400 wiyisha madow ee duurjoogta ah, dhamaantood waxay ku yaalaan Afrika, sida ay sheegtay ururka Save the Rhino.