Dagaalka Israa’iil iyo Xamaas waxa uu ku khasbayaa dalalka Carabta ee xulafada dawladda Yuhuudda ee saxeexay heshiiska Abraham 2020, go’aan adag kaas oo ah in raadiyaan meel dhexe oo laysugu yimaado. Dalalka Carabta ayaa dadkoodu ka cadhaysan yihiin sida ay Israa’iil u weerarayso dadka Falastiiniyinta, dalalku waxay doonayaa in ay ilaashadaan faa’iidooyinka dhaqaale iyo istiraatijiyadeed ee heshiiskaa.
Ilaa hadda, labada ka mid ah saxeexayaashii – Baxrayn iyo Imaaraadka Carabta ayaa qaatay doorashooyin liddi ku ah heshiiska, iyaga oo ay hore u joojiyey xidhiidhkii dhaqaale waxay u yeedheen safiirkoodii, waxaanay ku celceliyeen inay ka go’an tahay heshiisyadu ku xigi doonaan.
Suudaan, oo saxiixday heshiisyada 2021, ayaa muujisay taageerada xuquuqda sharciga ah ee dadka reer Falastiin si ay u helaan waddankooda madax-bannaan, laakiin iyada ayaaba ku jirta dagaal sokeeye oo wax intaa ka badan may sheegin.
Dhanka kale Marooko ayaa si kulul u cambaareysay duqeymaha ay Israa’iil ka waddo Qaza, waxayna aad uga xuntahay waxa ay u aragto waxqabad la’aanta beesha caalamka. Si kastaba ha ahaatee, weli kuma aanay dhaqmin dalabaadka ah inay xidhiidhka diblomaasiyadeed u jarto Israel.
Muddada dheer, falanqeeyayaashu waxay yidhaahdeen, mustaqbalka heshiisyada iyo rajada ballaadhintooda waxay u badan tahay inay ku xidhan tahay natiijada dagaalka.
Courtney Freer, oo ah aqoonyahan ka tirsan Waaxda Barriga Dhexe iyo Koonfurta Aasiya ee Daraasaadka Jaamacadda Emory ee ku taal koonfurta gobolka Georgia ee Maraykanka, ayaa xusay in Baxrayn todobaadkii hore, uu baarlamaanku ku dhawaaqay in la hakiyay xidhiidhkii dhaqaale ee Israa’iil. Khaled Al-Jalahma, Safiirka Baxreyn u fadhiyay Israel ayaa dib loogu yeedhay, waxaana la joojiyay duulimaadyadii u dhaxeeyay Tel Aviv iyo Manama.
Laakiin gudaha UAE, ayay xustay, guddoomiyaha guddiga difaaca, arrimaha gudaha iyo dibadda “wuxuu tagay ilaa uu ugu yeedho heshiisyada ‘mustaqbalkeena’ horaantii todobaadkan. Jawaabtani waxay si cad uga duwan tahay waxa aan aragno, ugu yaraan marka la eego baarlamaanka Bahrain.”
Safarka hawada ee u dhexeeya Imaaraadka iyo Israa’iil ayaa sidoo kale weli shaqeeya.
Freer waxa uu sheegay in mustaqbalka heshiisyadu ay ku xidhan yihiin, qayb ahaan, xallinta khilaafka iyo doorka ay dawladaha Carabtu ka ciyaaraan hannaankaas. Waxa ay sidoo kale xustay in ay goor hore tahay in la sheego inta ay saamayntani noqon doonto mid waara.
“Waxaan leenahay baarlamaano kala duwan, sida Tuniisiya, oo ka doodaya sharci dembi ka dhigaya caadinimada Israel; Dawladaha kale sida Kuweyt ayaa hore u lahaa sharcigan. Sida iska cad, haddii sharciyadan la meel mariyo, waxay adkeynayaan dadaallada lagu ballaadhinayo heshisyadii Abraham,” ayay tidhi.
Wasaaradda arrimaha dibadda ee Israa’iil ayaa soo jeedisay in tallaabada uu qaaday baarlamaanka Baxrayn ay uga dan leedahay in lagu qanciyo shacabka halkii ay muujin lahayd isbeddel weyn oo dhanka xidhiidhka ah. “Xidhiidhka Israa’iil iyo Baxrayn waa mid deggan,” ayay wasaaraddu ku sheegtay bayaan rasmi ah.
Sanam Vakil, oo ah maamulaha barnaamijka Bariga Dhexe iyo Waqooyiga Afrika ee xarunta Chatham House ee London, ayaa VOA u sheegay in hubaal uu jiro cadaadis labada Imaaraatka iyo Baxrayn ah ay ku hayaan dowladooda si ay u difaacaan una ilaaliyaan nolosha rayidka ah ee Gaza.
“Imaaraadka iyo Baxrayn labaduba waxay isku dayayaan inay si wada jir ah uga shaqeeyaan horumarinta marin bini’aadantinimo iyo cadaadis xabbad-joojin ah. Muuqaalka gadaashiisa waxaa sidoo kale jira farriimo cadcad oo loo dirayo dawladda Israa’iil oo sheegaya in xidhiidhku sii xumaanayo,” ayuu yidhi Vakil.
Waxay soo jeedisay in isbeddelka hoggaanka ee Israa’iil uu caawin karo laakiin waxay carrabka ku adkaysay muhiimadda muhiimka ah ee xallinta caddaaladda ee xasilloonida muddada dheer.
Way adkaan doontaa in si cad loola galo wadahadalo siyaasadeed oo laba geesood ah oo lala yeesho dawladda Netanyahu [Ra’iisul Wasaaraha Israa’iil Benjamin], sidaa darteed hoggaanka cusub ee Israa’iil wuxuu dejin karaa qaar ka mid ah xiisadaha jira. muddo ayay cidhiidhi geli doontaa,” ayay tidhi.