Berbera (Dawan)- Madaxweynaha Jamhuuriyadda Somaliland, Mudane Axmed Maxamed Maxamuud (Siilaanyo), oo shalay gelinkii danbe ka kicitimay caasimadda Hargaysa ayaa magaaladda Berbera kaga qaybgalay munaasibad shirkadda DP World ku soo bandhigatay qalabkii ugu tirada badnaa ee lagu soo kordhiyo Dekedda Berbera.
Sidoo kale madaxweyne Siilaanyo ayaa isla shalay duleedka galbeed ee magaaladda Berbera, waxa uu ka dhagax-dhigay dhul baaxadiisu tahay dhawr iyo toban KM oo laga dhisayo Aagga ganacsiga xorta ah (Free Zone-ka) cusub ee Dekedda Berberi ay yeelan doonto.
Madaxweyne Axmed Siilaanyo oo ay wehelinayaan xubno wasiirro iyo masuuliyiin kale isugu jira ayaa booqashadooda Berbera, waxa uu qayb ka yahay safar madaxweynaha iyo weftigiisu ay ku soo mari doonaan gobollada bari ee dalka.
Ujeeddada safarka weftiga madaxweyne Siilaanyo ayaa la sheegay in uu la xidhiidho sidii uu furi lahaa mashaariic horumarineed oo dalka laga hirgeliyay iyo dhammaystirka hawlihii nabadaynta iyo dib u heshiisiinta beelaha gobollada bariga.
Waxa kaloo uu madaxweynuhu xadhiga ka jaray mashaariic kala duwan oo ay xukuumaddu ka hirgelisay magaaladda Berbera, sidoo kalena waxa uu soo kormeeray saldhiga millatari ee dawladda imaaraadku ka dhisanayso Berbera.
Dhagax-dhiga meesha la doonayo in laga dhiso Aagga suuqa xorta ah ee Dekedda Berbera ay yeelanayso ayaa madaxweynaha waxaa warbixin ka siiyay wasiirka qorshaynta qaranka Maxamed Ibraahin Aadan (Qabo), Waxaanu yidhi “Mudane madaxweyne maanta (shalay) waxaynu dhagax dhigaynaa Free-zone-kii Dekedda Berbera, oo cabirkiisu yahay 1200 oo Higter. Free Zone-ku waa waxyaabaha lagu xasuusan doono, ama ay taariikhdu xusi doonto ee ku cusub saaxada Somaliland, haddii ay tahay dekad la balaadhiyaba, taakhiidu in badan ayay ku xusi doontaa.
Waxyaabaha laga faa’iido Free zone-ka waxaa ka mid ah shaqo abuurka, Jamal Cali (dekad ku taalla imaaraadka) haddii aynu tusaale u soo qaadabo waxa subaxii u shaqo taga boqol iyo konton kun oo qof. Waxaa degan todobada kun oo shirkadood, Insha Allaah, waxaynu halkan ka filaynaa in shaqaalaha ugu badan ee Somaliland ay ka shaqo geli doonaan.”
Madaxweynaha Somaliland oo hadal ka jeediyay goobtii uu ka dhagax dhigay meesha loogu talogalay in laga dhiso Aagga ganacsiga xorta ah ee Dekedda Berbera ayaa mashruucaasi ku tilmaamay mid qiimo weyn u leh dalka. Waxaanu yidhi “Aad ayaan ugu farax-sanahay in aan maanta (shalay) dhagax-dhigo mashuucan Aagga ganacsiga xorta ah (Free zone-ka), kaasoo ahmiyad aad u weyn leh, qiimo weyn-na leh. Insha-alaahu ILLAAHAY (SWT) waxaan ka baryayaa in uu noqdo kii lagu guulaysto ee noqdo mid waxtar u leh qarankan iyo ummaddiisaba.”
Intaas ka dib, madaxweynaha iyo weftigiisu waxay gaadheen Dekedda Berbera halkaasoo shirkadda DP World ay ku soo bandhigaysay qalab ay kaga shaqaynayso Dekedda. Madaxweynaha oo munaasibadaasi hadal ka jeediyay ayaa sheegay inay muhiim gaara u leedahay Qaranka qalabkan lagu soo kordhiyay Dekedda Berbera.
“Aad iyo aad ayaan ugu farax-sanahay in aan maanta (shalay) munaasibadan ka soo qayb galo. Dekedda Berbera kordhinteeda iyo horumarinteeda aad ayaan ugu farax-sanahay, Insha Allaahu tacaalaa horumarkaas aynu dalka ka samaynay ee dekeddu samaysay waa mid dalka iyo dadku u baahan yahay, waa mid aynu maalin-ba maalinta ka sii damabaysa ka soo kordhin doono. Ilaahay (SWT) waxaynu ka baryaynaa in uu inala gacan qabto, oo guul iyo horumar aynu ka gaadhno,”ayuu yidhi madaxweynuhu.
Sidoo kale madaxweynaha iyo weftigan uu hoggaaminayo ayaa soo kormeeray saldhiga millatari ee dawladda imaaraadka carabtu ka dhisayo Berbera, isagoo madaxweynuhu soo indho indheeyay dhismaha saldhigaasi iyo qaybahiisa kala duwan oo ay ka mid tahay deked u gaar ah saldhigaasi. Waxaana halkaasi madaxweynaha warbixin ku siiyay khuburada ka socda imaaraadka ee gacanta ku haysa dhismeyaashaasi kala duwan.
Madaxweynaha iyo weftigiisa ayaa ugu dambayn waxay booqdeen marsada Berbera halkaasoo uu ka fureen mashaariic cusub iyo qalab casiya oo ay keentay shirdkada DP World.
Ku-simaha madaxa shirkada DP World qaybteedda Somaliland Mr. Superchia, oo madaxweynaha halkaasi warbixin ku siiyay ayaa ka xogwaramay tirada qalabka ay ku soo kordhiyeen Dekedda, kaasoo lagu soo bandhigay barxada dekada.
Qalabkaasi ayaa ka koobnaa 4 fork liftaro casri ah, 10 tareele oo konteenaradda qaada, 2 kalmar oo casri ah iyo10 seebaydharo oo loogu tallo galay kor u qaadidda adeega guud ee dekada Berbera. Mr. Superchia waxa kaloo uu sheegay in muddadii koobnayd ee ay gacanta ku hayeen Dekedda in ay ku talaabadsatay horumar mug leh oo dhinac kasta ah. iyadoo 60% uu kor u kacday adeega dekada ee dejinta koontiinarada.
Halka sidoo kale-na dakhliga adeega dekada uu gaadhay halkii u saraysay abid intii Dekedda Berbera ay jirtay. Waxaanu xusay masuulka u hadlay DP World in ay gacan weyn ka geystaan horumarinta adeega bulshada ee gobolka Saaxil sida caafimaadka, biyaha iyo waxbarashadda.
Ugu danbayn, madaxweynaha ayaa xadhiga ka jaray dhismaha cusub ee xarunta wasaarada Maaliyadu ay dhisatay magaaladda Berbera dhismahaasi oo ah dhisme ka kooban laba dabaq ah.
Dhinaca kale wasiirka wasaarada madaxtooyada Maxamuud Xaashi Cabdi, oo halkaasi ka hadlay ka war bixiyay u jeedadda safarka madaxweynaha, waxaanu yidhi “Weftigan madaxweynaha Jamhuuriyadda Somaliland Mudane Axmed Maxamed Siilaanyo uu hor-kacayo, u jeedadda ugu weyn ee aanu u soo baxnay waxay tahay laba arrimood. In madaxweynaha iyo weftiga uu hoggaaminayaa u kuur-galaan, mashaariic waaweyn oo wadanka laga fuliyay, xadhigana uu ka jaraan, qaar-na dhagax dhigaan. Sida Free Zone-kii, oo faa’iido weyn u leh qaranka Somaliland.
Madaxweynuhu waxa uu ku jiraa wakhtigii ugu dambeeyay ee muddo xilikeedkiisa ayuu ku jiraa, tacabkii ay beereen midhihiisii soo baxay in aanu indho-indhayno oo isha ku dhufano, oo aragno aad iyo aad ayay muhiim u tahay, shacabka-na aanu marag gashano.” ayuu yidihi wasiir Maxamuud Xaashi.
Madaxweynaha iyo weftigiisa ayaa xalay u hoyday magaaladda Berbera, iyadoo la filayo in ay maanta uga sii gudbaan dhinaca gobolka Togdheer halkaasoo uu madaxweynuhu xadhiga ka jari doono mashaariic kala duwan oo gobolkaasi laga hirgeliyay.
Waxaana lagu wadaa in madaxweyne Axmed Siilaanyo uu maalmaha soo socda Burco uga sii gudbi doonno gobolka Sanaag, halkaasoo uu xadhiga jari doonno qayb ka mid ah jidka Laamaiga ah ee isku xidha goboladda Togdheer iyo Sanaag oo la dhamays tiray.Weftigan uu madaxweynuhu hogaaminayo waxaa xubno ka ah marwadda kowaad ee qaranka, wasiirradda madaxtooyada, maaliyadda, qorshaynta qaranka iyo masuuliyiin kale.
Dawannews Hargeysa office