Weerar lama filaan ah oo ay qaadeen kooxaha hubeysan ee Myanmar ayaa xidhay laba waddo oo muhiim u ah ganacsiga ugu weyn dalkaas, Shiinaha, taas oo ku dhufatay ganacsiga xudduudaha isaga gudba, waxaana ay diideen canshuuraha ciidamada xoogga dalka iyo sarifka lacagaha qalaad.
Dagaalada ayaa ka socday waqooyiga gobolka Shan muddo laba todobaad ah, waxaana ku barakacay ku dhawaad 50,000 oo qof, sida ay sheegtay Qaramada Midoobay, waana caqabadii ugu darneyd ee dhanka militariga ah ay la kulmaan jeneraalada tan iyo markii ay xukunka la wareegeen 2021-kii.
Xidhitaanka halbowlayaasha muhiimka ah ee gaadiidka ayaa durba horseedaya in sicir barar sareeyo uu haleelo suuqyada waxayna caqabad ku tahay awooda ciidamada militariga inay u diraan xoojin si ay ula dagaallamaan weerarka.
“Ma aanan arag wax alaabo ah oo xamuul ah tan iyo markii uu dagaalku billowday” Oct. 27, qof deggan magaalada Muuse ee xuduudda Shiinaha ayaa u sheegay AFP.
“Ma jirto meel ganacsi oo laga gudbo,” ayay yidhaahdeen, iyaga oo codsaday inaan magacooda la sheegin sababo ammaan dartood, iyaga oo intaas ku daray in si joogto ah magaalada looga maqlayay madaafiic iyo rasaas.
Boqolaal baabuur oo xamuul ah maalintii ayaa si caadi ah dhex mara, iyaga oo midhaha iyo khudaarta u qaada Shiinaha aoona celinaya qalabka elektaroonigga ah, dawooyinka iyo alaabada la isticmaalo.
Magaalada Laashio oo qiyaastii 160 KM u jirta wadada ayaa dadka deegaanka waxa ay sheegeen in ay dareemayaan saameynta dagaalka.
“Hal kiish oo bariis ah waxa uu ahaa 160,000 kyat ama $76 Dollar ka hor dagaalka,” mid ka mid ah dadka deegaanka ayaa u sheegay AFP, isaga oo sidoo kale codsaday in aan magaciisa la sheegin sababo ammaan.
“Qiimaha hadda waa 190,000 oo Kyat… haddii uu dagaal dheer dhaco, wakhti adag ayaan ku noolaan doonnaa.”
Gaadiidkii badeecadaha ee Muuse ayaa gabi ahaanba istaagay tan iyo markii dagaalyahannada Arakan Army (AA), Myanmar National Democratic Alliance Army (MNDAA) iyo Ta’ang National Liberation Army (TNLA) ay bilaabeen weerarkooda Oktoobar 27.
Chinshwehaw, oo ah xudunta kale ee xudduudda la leh gobolka Yunnan ee Shiinaha, ayaa sidoo kale ka xidhan ganacsiga.
Todobaadki hore, MNDAA ayaa soo bandhigtay muuqaal dagaalyahanadeeda oo calankooda ka taagay iridda xuduudka. Ciidamada Milatariga ayaa markii dambe qirtay in ay gacantooda ka baxday magaalada.
Isgoysyada Chinshwehaw iyo Muse waxa mara saddex meelood meel $5.32 bilyan oo ah ganacsiga xuduudka ee dalalka deriska la ah Myanmar laga bilaabo Abriil ilaa bilowgii Noofambar, sida laga soo xigtay tirooyinka wasaaradda ganacsiga.
Falanqeeyayaasha ayaa sheegaya in ku dhawaad hal bilyan oo doolar oo ka mid ah ganacsigaas uu ka yimaado gaaska dabiiciga ah ee lagu shubo Shiinaha iyada oo loo sii marayo Muuse.
Ganacsi badan ayaa laga yaabaa inuu ka gudbo xuduudka isaga oo maraya suuqa madow oo aan lagu darin tirooyinka rasmiga ah.
Beijing “waxay fahantay” in kaabayaasha aanay saameyn ku yeelan isku dhacyada, afhayeen u hadlay wasaaradda arrimaha dibadda Shiinaha ayaa sheegay Jimcihii.
Luminta xakamaynta xuduudaha waxay noqon doontaa waxay noqon doontaamid waxyeello u leh dakhliga, laakiin maaha mid curyaaminaya dalka,” Horsey ayaa yidhi.
Milatarigu way ku adkaan doontaa inay dib u soo ceshadaan kaabayaasha xuduudaha ee lumay labadii toddobaad ee la soo dhaafay, ayuu yidhi.
“In kasta oo ay qaadi karto weerarro xagga cirka ah si ay dib ugu soo celiso boosaskeeda, waxay halis gelinaysaa in ay ka cadhaysiiso Shiinaha iyada oo burburinaysa kaabayaasha muhiimka ah,” ayuu yidhi.